Prowadzonaod kilku lat przez Fundacja PlasticsEurope Polska kampaniaedukacyjno-społeczna pt. „Plastik nie do pieca – piec nie doplastiku” przypomina o szkodliwości spalania odpadów w piecach,przydomowych kotłowniach i na wolnym powietrzu.

Problemzłej jakości powietrza w Polsce, szczególnie dotkliwy w okresiejesienno-zimowym, od dłuższego czasu obecny jest w świadomościpublicznej. Europejskie statystyki wskazują, że Polska należy dokrajów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu, ponadto znajdujesię w czołówce krajów z najwyższym odsetkiem przedwczesnychśmierci spowodowanych złą jakością powietrza. Na większościterytorium Polski za zanieczyszczenie powietrza odpowiada w głównejmierze tzw. niska emisja, czyli emisje z pojazdów oraz z domowychpalenisk i kotłowni. Duży udział ma tu naganne zjawisko spalaniaodpadów w piecach, a świadomośćnegatywnych skutków, takich praktyk, wydaje się być wspołeczeństwie ciągle bardzo niska, mimo nieustannej obecnościtematu smogu w mediach.

Odpadytworzyw sztucznych („plastiki”) są często spalane wprzydomowych piecach i kotłowniach ze względu na wysoką wartośćopałową tego materiału, ale w obecnym systemie gospodarowaniaodpadami w Polsce nie ma racjonalnego uzasadnienia dla takiegopostępowania. Spalającplastik nie tylko marnujemy surowiec do recyklingu, ale takżeemitujemy do powietrza pyły i inne szkodliwe substancje,przyczyniając się do zwiększenia zanieczyszczenia powietrza wnajbliższym otoczeniu, szkodząc sobie i innym.Należy więc uświadomić sobie, że potencjalne znikome korzyści(ewentualna oszczędność opału) nie mogą być żadnym argumentemw zestawieniu z ogromnymi negatywnymi skutkami palenia odpadów,zarówno dla zdrowia ludzkiego, jak i dla środowiska.

Czywiesz, że

  • \tOdpady\ttworzyw to wartościowy materiał, który poprzez recykling\tmechaniczny można ponownie wykorzystać do wyprodukowania nowych\twyrobów. W ten sposób, realizowana jest podstawowa zasada\tGospodarki Obiegu Zamkniętego – efektywne wykorzystanie zasobów,\tpoprzez zawracanie ich do obiegu gospodarczego. \t
  • \tW\tPolsce, mimo licznych legislacyjnych zmian w ostatnich latach, nie\twidać zdecydowanych postępów w zagospodarowaniu odpadów. Wg\traportu GUS** w 2018 roku selektywna zbiórka wszystkich odpadów\tkomunalnych wyniosła tylko ok. 29%. To zdecydowanie za mało, by\tosiągnąć cele wyznaczone w pakiecie GOZ, takie jak np. recykling\t50% odpadów komunalnych w roku 2025. Kluczem do sukcesu jest\tpoprawa systemów selektywnej zbiórki i technologii sortowania.\tJedna z najnowszych analiz dotyczących odpadów tworzyw\tsztucznych*** wykazała, że dla odpadów zbieranych selektywnie\tpoziom recyklingu może być nawet 10 razy większy niż dla\todzyskanych ze strumienia odpadów zmieszanych. \t
  • \tPoziom\tselektywnej zbiórki odpadów tworzyw sztucznych w Polsce wzrasta\tbardzo powoli. Wg GUS w 2018 roku zebrano tylko 331 tys. ton (to\tmniej niż 18% wytworzonych w tym czasie odpadów tworzyw\tsztucznych) i w porównaniu do 301 tys. ton w roku 2015 jest to\twynik bardzo niezadowalający. Bez istotnych zmian systemowych, w\ttym zaangażowania organizacji handlowych i konsumentów, oraz\tnieustannego zwiększania świadomości ekologicznej konsumentów\tosiągnięcie poziomu 50% recyklingu odpadów opakowań z tworzyw\tsztucznych w roku 2025 jest niewykonalne.
  • \tW\tdalszym ciągu podstawowym sposobem zagospodarowania odpadów\ttworzyw sztucznych w naszym kraju pozostaje niestety składowanie -\tna składowiska ciągle trafia ok. 43% tych odpadów. Z pozostałej\tilości ok. 27% poddawane jest recyklingowi, a ponad 30% odzyskowi\tenergii w przemysłowych instalacjach, spełniających wyśrubowane\tnormy sprawności energetycznej i emisji do środowiska.
  • Praktyka\tniekotrolowanego spalania odpadów jest w Polsce niestety ciągle\tpowszechna. Z raportu GUS „Ochrona\tŚrodowiska w Polsce 2019” wynika m.in., że ze spalania w\tgospodarstwach domowych wytwarzane jest prawie czterokrotnie więcej\tpyłów niż łącznie emituje sektor produkcji i transformacji\tenergii. Do takiego stanu rzeczy przyczynia się nie tylko palenie\tpaliwem niskiej jakości, ale także spalanie odpadów w piecach,\tkominkach czy na wolnym powietrzu. Co\twięcej, ci mieszkańcy, którzy spalają odpady, nie widzą w tym\tżadnego problemu („dziadkowie i rodzice zawsze spalali śmieci”).\tNie zdają sobie jednak sprawy z tego, że obecnie odpadów jest\tdużo więcej i są to materiały o znacznie bardziej złożonym i\tróżnorodnym składzie niż kilkadziesiąt lat temu. W związku z\ttym produkty ich spalania mogą równie różnorodne,\tnieprzewidywalne i często - bardzo szkodliwe.
  • Szkodliwość\tspalania odpadów w gospodarstwach domowych, zarówno w piecach i\tkotłach centralnego ogrzewania, czy kominkach, jak w przydomowych\tpaleniskach na otwartej przestrzeni wynika z trzech głównych\tprzyczyn: proces spalania przebiega w zbyt niskiej temperaturze\t(180-500°C), czas spalania jest krótki oraz cały proces\tprowadzony bez dostatecznego nadmiaru powietrza. Skutkiem takiego\tspalania są liczne szkodliwe produkty, np. tlenek węgla (czad),\tdioksyny, uważane za jedne z najbardziej toksycznych substancji\tchemicznych, tzw. związki WWA (wielopierścieniowe węglowodory\taromatyczne) o silnych właściwościach rakotwórczych, czy inne\tniebezpieczne dla zdrowia i środowiska gazy, jak tlenki siarki i\tazotu oraz chlorowodór. W wyniku niecałkowitego spalania odpadów\tw niskich temperaturach powstaje również duża ilość drobnych\tpyłów, które są niezmiernie szkodliwe dla układu oddechowego\tczłowieka z uwagi na bardzo małe wymiary cząstek (na poziomie\tmikronowym i submikronowym), ponadto są one nośnikami zawartych w\todpadach metali ciężkich. \t
  • \tWysoką\twartość kaloryczną odpadów tworzyw sztucznych - ponad 40 MJ/kg -\tmożna odzyskać w sposób bezpieczny dla zdrowia jedynie w\tprofesjonalnych instalacjach do odzysku energii z odpadów. W tych\tściśle kontrolowanych i monitorowanych instalacjach przemysłowych,\tgdzie temperatura przekracza 1000°C, a odpady przebywają w tej\ttemperaturze odpowiednio długo, aby reakcja spalania mogła\tprzebiec do końca, głównymi produktami spalania są dwutlenek\twęgla i woda, a niewielkie ilości pozostałych substancji\tubocznych są wychwytywane i dezaktywowane w zaawansowanych\tsystemach oczyszczania spalin. W efekcie spaliny opuszczające taki\tprofesjonalny piec spełniają najostrzejsze wymogi emisyjne i nie\tstanowią zagrożenia ani dla zdrowia ludzi, ani dla środowiska.\tPrzykładami takich instalacji są piece do współspalania, jak np.\tpiece cementowe (odpady częściowo zastępują tu typowe paliwo,\ttakie jak koks czy węgiel), a także zakłady termicznego\tprzekształcania odpadów popularnie zwane spalarniami.