Do Polski już wkrótcepowinno trafić ponad 76 mld. euro z budżetu Unii Europejskiej nalata 2021-2027. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych(OFOP) apeluje do organizacji w całym kraju o mobilizację oraz dowłączenia się w pracę komitetów monitorujących programyfinansowane z funduszy europejskich.

Zgodniez Umową Partnerstwa określającą strategię wykorzystania funduszyeuropejskich
w Polsce na lata 2021-2027 będziemy mieć dodyspozycji w tej perspektywie unijnej około 76 miliardów euro. Tostandardowy 7-letni budżet unijny, z którego Polska skorzysta jużkolejny raz, inny aniżeli fundusze zaplanowane na Krajowy PlanOdbudowy. Projekt Umowy Partnerstwa został przedłożony dopublicznych konsultacji w połowie stycznia 2021 r. -
w wynikulicznych uwag, przeprowadzonych konsultacji i zrealizowanychwysłuchań publicznych ostatecznie dokument został zatwierdzonyprzez rząd RP oraz Komisję Europejską oraz opublikowany w lipcu2022 r.

Funduszeeuropejskie będą wdrażane w ramach specjalnie opracowanychprogramów, w tym międzynarodowych i transgranicznych, a w Polscedodatkowo zgodnie z Umową Partnerstwa w ramach 16 regionalnychprogramów obsługiwanych przez urzędy marszałkowskie oraz
8tematycznych programów krajowych obsługiwanych przez stronęrządową:

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tna Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) –\tbudżet ok. 135 mld zł

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tdla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS) – budżet ok. 21,9 mld\tzł

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tdla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) – budżet ok. 45,9 mld\tzł

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tna Rozwój Cyfrowy 2021-2027 (FERC) – budżet ok. 11,4 mld zł

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tdla Polski Wschodniej 2021-2027 – budżet ok. 14,3 mld zł\t(obszar: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie,\twarmińsko-mazurskie
    i częściowo mazowieckie)

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tdla Rybactwa 2021-2027 – budżet ok. 3,5 mld zł

  • \tProgram Fundusze Europejskie\tPomoc Żywnościowa 2021-2027 (FEPŻ) – budżet ok. 2,7 mld zł

  • \tProgram Pomoc Techniczna dla\tFunduszy Europejskich 2021-2027 (PTFE) – budżet ok. 2,5 mld zł

Realizacjaprzedsięwzięć (projektów), zarówno w trybie konkurencyjnym(konkursowym), jak i w tzw. niekonkurencyjnym, będzie możliwadopiero po zatwierdzeniu tych przez Komisję Europejską orazpowołaniu komitetówmonitorujących dlakażdego programu. Komitety te oprócz zatwierdzeniakryteriów i metodyki wyboru projektów będą weryfikowaćspełnienie warunków oraz tzw. zasad horyzontalnych. W składkażdego komitetu monitorującego wchodzić będą:

  1. \tprzedstawiciele władz\tkrajowych i regionalnych, administracji, organizacji zrzeszających\tsamorządy, sektora nauki,

  2. \tpartnerzy społeczni (związki\tzawodowe i organizacje pracodawców), biznesu oraz\tprzedsiębiorczości społecznej

  3. \tmin. 9 podmiotów\tspołeczeństwa obywatelskiego, tj. organizacji pozarządowych,
    a\ttakże ich federacji, związków.

Komitetymonitorujące programy będą odgrywać dużo większą rolę aniżeliw poprzednich perspektywach UE z kilku powodów. Otóż, kluczowebędzie zderzenie się z ambitnymi celami klimatycznymi wynikającymiz Europejskiego Zielonego Ładu wskazującym celem jest UniaEuropejska jako obszar neutralny klimatycznie, społeczeństwosprawiedliwe i dostatnie, gospodarka nowoczesna i ekologiczna,aby to osiągnąć opracowano cały pakiet regulacji, elementów orazzasad, w tym DNSH (ang. Do No Significant Harm) –„nie wyrządzajpoważnej szkody”. Ponadto zgodnie z art. 15 rozporządzeniaogólnego z czerwca 2021 r. ustanawiającego warunki horyzontalnekorzystania z funduszy europejskich wskazano m.in. skutecznestosowanie i wdrażanie Karty Praw Podstawowych UE, oprócz jużwcześniej obowiązujących zasad horyzontalnych, tj. równościkobiet i mężczyzn, dostępności dla osób
zniepełnosprawnością, niedyskryminacji oraz zrównoważonegorozwoju.

“Toczy wspomniane warunki i zasady będą monitorowane zależy wznacznym stopniu od potencjału, roli i zaangażowaniazorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego.
W komitetachmonitorujących muszą być obowiązkowo miejsca dla organizacjipozarządowych zajmujących się monitorowaniem każdej zewspomnianych zasad horyzontalnych i dbających o nasze prawa” -mówi Iwona Janicka, ekspertka Ogólnopolskiej Federacji OrganizacjiPozarządowych.

Dodatkowow komitetach monitorujących potrzebni będą przedstawiciele/-ki zorganizacji, które zajmują się działalnością tematyczniezwiązaną z danymi programami, m.in.: edukacja, włączeniespołeczne, rynek pracy, zdrowie, cyfryzacja, gospodarka,sprawiedliwa transformacja, infrastruktura i transport, obszarywiejskie, miejskie obszary funkcjonalne, rewitalizacja, kultura idziedzictwo kulturowe, rybactwo, zdrowa żywność, pomoc żywnościowadla najuboższych, wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowych
w zakresie kształtowania i realizacji polityk publicznych.

Wyłonienieorganizacji pozarządowych do komitetów monitorujących zgodnie zregulacjami musi się odbyć w transparentnej procedurze niezależnieod władz krajowych i regionalnych oraz ich organów doradczych. Zuwagi na sukcesywne zatwierdzanie programów przez KomisjęEuropejską wyłonienie NGOs odbywać się będzie w najbliższychtygodniach zarówno
w przypadku programów krajowych, jak iregionalnych. W przypadku programów krajowych władną doopracowania procedury i powołania komisji wyborczej jest radadziałalności pożytku publicznego w ramachKancelarii Prezesa Rady Ministrów. Natomiast w przypadku programówregionalnych stosowny proces wyborczy i powołanie komisji wyborczejmusi zostać zrealizowany przez odpowiednie wojewódzkie radydziałalności pożytku publicznego (odpowiednio organ doradczymarszałka województwa).

Jednojest pewne będzie bardzo mało czasu - zaledwie kilka dni nazgłoszenia i głosowanie wśród organizacji pozarządowych, a towymagać będzie ogromnej mobilizacji i wzmocnienia wielu osób,które do tej pory może nie zajmowały się bezpośrednioinwestycjami i działaniami finansowanymi z funduszy europejskich,ale np. interesowały się zasadami państwa prawa (wolność słowa,prawo zrzeszania się, praworządność), prawem do informacji,prawami kobiet, niedyskryminacją osób LGBTQiA, prawami osób zpaństw trzecich, dostępnością dla osób z niepełnosprawnościąoraz ochroną środowiska, troską o klimat, sprawiedliwątransformacją. Aktywność w komitecie monitorującym będzieidealna na pewno dla osób, które czuwają nad transparentnością,dbają o dostęp do dokumentów, monitorują zamówienia publiczne.

Formazaangażowania w komitecie monitorującym może dotyczyć roliczłonka/członkini komitetu monitorującego (lub zastępcy), a takżefunkcji obserwatora. Warto wiedzieć, że zaangażowanie w pracekomitetu i w powołanych w jego ramach grupach roboczych to funkcjaobywatelska (społeczna) związane jest z udziałem w posiedzeniach,ale też analizą dokumentów pod kątem obszaru/zagadnienia, wszczególności dot. zasad i warunków oraz kryteriów wyboruprojektów, a także kontakt ze środowiskiem NGOs, udostępnianiemateriałów, formułowanie opinii, rekomendacji, postulatów wimieniu środowiska NGOs.

Nabórdo komitetów dotyczy perspektywy budżetu UE na lata 2021-2027(+2lata). Członkowie komitetu monitorującego (i zastępcy) mogąliczyć na wsparcie z budżetu danego programu
w ramach tzw.pomocy technicznej. Wsparcie uzależnione będzie także odewentualnej dotacji pozyskanej przez organizacje społeczeństwaobywatelskiego na wsparcie przedstawicieli/-ek NGOs w procesiemonitorowania funduszy europejskich. Na chwilę obecną na pewnomożna liczyć na dostęp do informacji, udział w szkoleniach ikonferencjach oraz spotkaniach oraz zwrot kosztów przejazdu naposiedzenia komitetu.

OFOPzachęca do wypełnienia formularza celem analizy możliwości ipotencjału organizacji pozarządowych do prac w komitetachmonitorujących i współpracy w tym zakresie. Organizacje mogąliczyć na możliwość wymiany doświadczeń, wsparcie specjalistów,udział
w spotkaniach informacyjnych i przygotowawczych, m.in.9 listopada i 14 grudnia. Zgłoszenia zainteresowanych osób, którechcą otrzymywać aktualne informacje i korzystać ze wsparcia OFOPprzyjmowane są przez formularz – link: https://bit.ly/3PB1PkH

Zainteresowanychstartem do komitetów monitorujących bez doświadczenia w tejkwestii Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych zapraszana spotkania wprowadzające
w tematykę funduszy europejskichna lata 2021 2027 w następujących terminach.

  • \t8 listopada 2022 (wtorek)\tgodz. 19:0)
    • \t9 listopada 2022 (środa)\tgodz. 14:00
    • \t23 listopada 2022 (środa)\tgodz. 14:00
    • \t24 listopada 2022 (czwartek)\tgodz. 19:00
    • \t7 grudnia 2022 (środa) godz.\t14:00

    Będą to spotkania trwająceok. 1h. Podczas każdego z nich zostanie omówiona strukturaprogramów finansowanych z funduszy europejskich na lata 2021-2027,zasada partnerstwa, zasady horyzontalne, czym właściwie sąkomitety monitorujące. Będzie okazja do zapoznania się znazewnictwem. Spotkanie jest dedykowane osobom, które chcą sięwdrożyć w tematykę i nie czują się pewnie nt. tego jakie zadaniamogą mieć przedstawiciele/-ki NGOs w komitetach monitorujących.

    Zachęcamydo zapoznania się z nagraniami, które przybliżają aspekty zasadhoryzontalnych:
    Więcejinformacji: www.ofop.eu
    W sprawach komitetów monitorujących prosimy o kontakt:komitetymonitorujace@ofop.eu

    Oprac.Iwona Janicka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych

    Partnerstwodla lepszej perspektywy!
    OgólnopolskaFederacja Organizacji Pozarządowych realizuje działania rzeczniczei sieciujące na mocy porozumienia ze Stowarzyszeniem KLON/JAWOR iprzy wsparciu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Korzystamy zewsparcia CIVITATES i European Climate Foundation.


Treść komunikatu

Baner informacyjny